Τα ιστιοφόρα Επιστρέφουν!

Και μάλιστα για τα καλά! Τα ιστιοφόρα αναβιώνουν, με δύο τρόπους, στην ανάγκη για εξοικονόμηση ενέργειας! Πλοία που κινούνται με χαρταετούς και άλλα που κινούνται με… φωτοβολταϊκά πανιά! Ο άνθρωπος χρειάστηκε πάνω από δύο χιλιάδες χρόνια, απ΄ την πρώτη μέρα που ύψωσε πανί, μέχρι την τελειοποίηση της τέχνης της Ιστιοπλοΐας με τα Cutty Sark και Thermopylae στα τέλη του 19ου αιώνα. Μα ξέχασε την τέχνη του σε λιγότερο από 150 χρόνια!

Πρώτο καίριο κτύπημα απ΄ τον Ατμό, δεύτερο απ΄ τη ΜΕΚ (Μηχανή Εσωτερικής Καύσης) και το πανί περιθωριοποιήθηκε σε σκάφη αναψυχής ή αθλητισμού! Άλλωστε μέχρι και τα μέσα του αιώνα που διανύουμε η τιμή του πετρελαίου όλο κι έπεφτε, καθιστώντας το πιο προσοδοφόρο! Απ΄ την άλλη τα πανιά χρειάζονταν και πλήρωμα για να τα συντηρεί, και το πλήρωμα απαιτούσε έξοδα!

Κι έτσι απλά ο άνθρωπος ξέχασε την κινητήριο δύναμη που τον έφερε ως εδώ! Που του άνοιξε τους δρόμους για νέους κόσμους (Αμερική κι Ινδίες).

Πράγματι την ξέχασε; Πριν 20 χρόνια η Ιαπωνία, που δε διέθετε πετρέλαιο, επιχείρησε την αναβίωση των πανιών. Με πλοία σαν τους παλιούς μουντζούρηδες, τα παλιά ατμόπλοια - ιστιοφόρα, με ξάρτια και φουγάρα, μαζί και τα δυο, στο κατάστρωμα! Έτσι, κατά την περίοδο αυτή αρματώθηκαν πολλά πλοία και πάλι, μεταξύ των οποίων ένα φορτηγό κι ένα δεξαμενόπλοιο. Το εγχείρημα δεν επεκτάθηκε πέραν τούτων, μα η ιδέα παρέμεινε! Παρέμεινε μέχρι που την ξαναζωντάνεψαν πριν 10 χρόνια οι Δανοί. Μια χώρα που δίνει μεγάλη έμφαση στις Εναλλακτικές (Ανανεώσιμες) Πηγές Ενέργειας, μια και το 50% της συνολικά καταναλισκόμενης εκεί ενέργειας παράγεται από αυτές. Ιδιαίτερα οι… "ανεμόμυλοι" είναι πανταχού παρόντες και οι δανέζικες ανεμογεννήτριες έχουν το μεγαλύτερο ποσοστό της παγκόσμιας αγοράς. Το 1995 λοιπόν το αρμόδιο δανέζικο υπουργείο ενέκρινε τη χρηματοδότηση μεγάλης κλίμακας έρευνας για "ανεμόπλοια".

Με επικεφαλή το γραφείο ναυπηγικών μελετών Knud Ε. Hansen, η ερευνητική ομάδα σχεδίασε έναν νέο τύπο πλοίου, βρήκε τις βέλτιστες τεχνικές αξιοποίησης του ανέμου και προδιέγραψε τους κατάλληλους τύπους φορτίου. Για τις μελέτες τους χρησιμοποίησαν τις πιο σύγχρονες μεθόδους, όπως τούνελ ανέμου και υπολογιστική προσομοίωση. Το πιο άμεσο συμπέρασμα ήταν ότι για να έχουν τη μέγιστη απόδοση δεν έπρεπε να βασιστούν στα παραδοσιακά πανιά. Προσανατολίστηκαν στα υλικά της αεροναυπηγικής βιομηχανίας. Επέλεξαν πτερύγια από υαλόνημα (fiberglass) και χρησιμοποίησαν ατσάλι υψηλών επιδόσεων για τα κατάρτια ώστε να μη χρειάζονται πλευρικά στηρίγματα. Επίσης σχεδίασαν πτερύγια που ανοίγουν όταν έχει ούριο άνεμο και κλείνουν όταν ταξιδεύει μόνο με τις μηχανές.

Σύμφωνα με τις προσομοιώσεις στον υπολογιστή, το νέο σκάφος είχε τη διπλάσια απόδοση από αυτήν ενός παραδοσιακού ιστιοφόρου, θα μπορούσε να αξιοποιεί τον άνεμο ακόμη και αν αυτός φυσούσε υπό γωνία 40 μοιρών. Με την ελάχιστη ούρια αύρα, με έναν άνεμο ταχύτητας 9m/sec και στις 100°, τα «υαλόπανα» θα μπορούσαν να ωθούν το πλοίο με ταχύτητα 13 κόμβων (13 μίλια ή 25 χλμ / ώ), με τις μηχανές σβηστές! Το άλλο πλεονέκτημα είναι ότι τα νέου τύπου πανιά ελέγχονται υδραυλικά από τη γέφυρα, οπότε δεν απαιτούν πολλά εργατικά χέρια.

Στο όλο σχέδιο όμως υπήρχε ένα μεγάλο μειονέκτημα, όταν ο άνεμος δεν έπνεε ούριος μα αντίθετος, τότε ακόμη και με τα πτερύγια κλειστά τα υαλόπανα επιβράδυναν το πλοίο με αποτέλεσμα οι Δανοί Ερευνητές να εγκαταλείψουν το εγχείρημα το 2000. Τώρα όμως και με την ιλιγγιώδη άνοδο της τιμής του πετρελαίου τα τελευταία χρόνια, ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, να επιστρέψουν σ΄ αυτό. Και επιπλέον έχουν την οικονομική ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης μια και τα τελευταία δύο χρόνια έχει διαπιστωθεί ότι οι μηχανές των πλοίων μολύνουν πολύ περισσότερο απ' ό,τι πιστευόταν. Το ναυτικό ντίζελ περιέχει 2,7% θείο, δηλαδή 500 φορές πάνω από το επιτρεπτό όριο για τα καύσιμα των αυτοκινήτων. Μια μείωση έστω και κατά 10% της καύσης των πλοίων θα ήταν κάτι το πολύ θετικό. Οι Δανοί άδραξαν την ευκαιρία και ετοιμάζουν πυρετωδώς το σκάφος δοκιμών τους για να το ρίξουν στο νερό ως το 2007.

Το μήνυμα όμως το έλαβαν κι άλλοι! ;) μια Γερμανική εταιρεία και μια Ιαπωνική, που με τη σειρά τους ετοιμάζουν τις δικές τους προτάσεις! Η γερμανική SkySails λέει ότι ο «αετός»της δεν έχει τα προβλήματα του δανέζικου σχεδίου Δεμένος με ένα γερό καλώδιο, σηκώνεται με πεπιεσμένο αέρα στα 100-500 μέτρα ύψος και σέρνει το πλοίο μόνο όταν υπάρχει κατάλληλος άνεμος. Είναι εφοδιασμένος με αισθητήρες που μετρούν συνεχώς τον άνεμο για να μετακινείται ο «αετός» κατάλληλα. H μετατόπιση και ο όλος χειρισμός του γίνονται αυτόματα, από έναν υπολογιστή που επικοινωνεί με κινητήρες τους οποίους φέρει ο «αετός» στο κάτω μέρος του. Επίσης το καλώδιο με το οποίο είναι δεμένος μπορεί να κινείται περιμετρικά στο κύτος, πάνω σε μια ειδική ράγα. Μετά τις δοκιμές του περασμένου καλοκαιριού οι γερμανοί μηχανικοί πείστηκαν για την αποδοτικότητα του συστήματός τους. Με έναν «αετό» επιφανείας 2.000-5.000 τ.μ. θα μπορούν να έχουν προωθητική ισχύ ισοδύναμη με εκείνη των μηχανών ενός μεγάλου πλοίου. Η άλλη ευχάριστη διαπίστωση των δοκιμών ήταν ότι όχι μόνο δεν έχουν πρόβλημα επιβράδυνσης, αλλά αντίθετα ο «αετός» σταθεροποιεί το πλοίο χάρη στην άντωση που προβάλλει. Οι ταλαντώσεις από τα κύματα μειώνονται και, αντίστοιχα, το αίσθημα ναυτίας των επιβαινόντων.

Για όποιον έχει πετάξει χαρταετό την Καθαρά Δευτέρα η προοπτική χειρισμού ενός τεράστιου πανιού στο μισό χιλιόμετρο φέρνει μάλλον δυσπιστία. Οι Γερμανοί επιμένουν ότι το έχουν λύσει με μια ιδιόκτητη τεχνολογία, που δεν αποκαλύπτουν ακόμη. Μέχρις ότου όμως το αποδείξουν με ένα μεγάλης κλίμακας πλοίο και πείσουν τους υποψήφιους πελάτες-εφοπλιστές σκέφτονται να αξιοποιήσουν το σταθεροποιητικό στοιχείο του «αετού» σε μια πιο προσιτή αγορά: τους ιδιοκτήτες γιοτ αναψυχής· ακόμη και αν κάποιοι από αυτούς αντιπαρέρχονται με ευκολία το θέμα του υπερβολικού κόστους των καυσίμων - πόσο μάλλον εκείνο της μόλυνσης -, σίγουρα τους ενδιαφέρει η προοπτική να ταξιδεύουν χωρίς «δραμαμίνες» ή τον φόβο να... χυθεί το ποτό τους!

Πηγή: Το ΒΗΜΑ, 27/03/2005 , Σελ.: H01 Κωδικός άρθρου: B14424H011 ID: 269044

Παράλληλα, στο χορό μπαίνει και η φωτοβολταϊκή ενέργεια, μια και νέου είδους ιστιοφόρα, αρχίζουν να κάνουν την εμφάνισή τους! Πλοία που προσομοιάζουν περισσότερο την κλασσική όψη των ιστιοφόρων, οπλισμένα με ξάρτια, μα βασισμένα σε μια εντελώς άλλη μορφή ενέργειας! Στην ηλιακή.

Μα γι΄ αυτά θα μιλήσουμε μιαν άλλη φορά!